Người tu hành trong thời Mạt pháp nhiều như lông bò, người đắc đạo chỉ như sừng lân

Người tùy sự mà phát tâm nếu gặp duyên thì có thể thoái thất bổn nguyện, đây là khuyết điểm. Ví dụ ngài Xá Lợi Phất tu tâm Bồ Tát đã tu đến Lục Trụ, tiến thêm một bước tu đến Thất Trụ thì không thoái đọa. Thế nhưng khi gặp người xin ngài con mắt để phối thuốc trị bệnh, ngài khoét một con cho người đó, nào ngờ người đó nói con mắt ấy không đúng, không thể phối thuốc được. Vì vậy ngài nhẫn chịu khoét con thứ hai, người ấy nhận con mắt rồi, dùng mũi ngửi thử rồi nói con mắt này hôi, ném xuống đất còn dùng chân dẫm lên. Xá Lợi Phất tự nghĩ, hành trì theo Đại thừa như vậy ta làm không nổi, thôi bỏ đi, ta không độ người nữa, vẫn là tự độ thôi. Ngài đã thoái tâm rồi. Cho nên nương sự mà phát tâm thì sẽ thoái thất. Xá Lợi Phất là một ví dụ rất hay. Còn thuận lý mà phát tâm thì không thoái chuyển, bởi vì thuận theo lý nên không có nhân thoái chuyển. Người tánh Bồ Tát, người quyết định thành Bồ Tát thì có tánh Bồ Tát, mới có thể phát tâm. Phát tâm như vậy công đức vô biên, chư Phật vô số kiếp đến nay nói công đức của việc phát tâm này cũng nói không hết. Văn khuyên phát tâm Bồ Đề nói rằng: phát tâm Bồ Đề là vua trong các điều thiện. Lại dẫn lời trong kinh Hoa Nghiêm: Quên mất tâm Bồ Đề mà tu các thiện pháp thì gọi là ma nghiệp. Bạn quên mất tâm Bồ Đề mà tu đủ loại thiện pháp thì đó là làm sự nghiệp của ma. Khởi Tín Luận của kinh Vô Lượng Thọ nói, nên biết tâm Bồ Đề là cội nguồn của chư Phật. Tâm Bồ Đề chính là tâm giác ngộ. Phật là gì? Phật là giác. Đạt được ba sự giác ngộ viên mãn thì chính là Phật, vô lượng quang thọ là bổn giác của chính mình, chúng sanh do vọng chấp nên trở thành bất giác. Trái nghịch lìa khỏi sáu trần, chỉ hợp với bổn giác, gọi là thủy giác. Chẳng lìa khỏi gốc ban đầu, thẳng hướng đến chỗ cứu cánh, đại giác viên mãn, chính là thành Phật. Thế nên tâm Bồ Đề là cội nguồn của chư Phật, huệ mạng của chúng sanh, chúng ta nên biết, huệ mạng còn quan trọng ức vạn lần so với sanh mạng. Bạn có sanh mạng, đây là thọ mạng của thân người, nhưng chưa chắc có huệ mạng. Lấy trí tuệ thâm sâu rộng lớn làm sanh mạng thì gọi là huệ mạng, lại lấy pháp thân của chư Phật làm trí tuệ, làm thọ mạng nên gọi là huệ mạng. Tứ Giáo Nghi nói rằng phàm phu thời Mạt pháp ở trong Phật pháp khởi lên đoạn diệt kiến, làm hại huệ mạng, quên mất pháp thân. Có người giữ gìn sanh mạng nhưng lại đoạn huệ mạng của chính mình, đây gọi là được nhỏ mất lớn. Tâm Bồ Đề là huệ mạng của chúng sanh, quên mất tâm Bồ Đề chính là quên mất huệ mạng, quên mất pháp thân. Cho nên trong Phật giáo, ân thầy còn nặng hơn ân cha mẹ. Cha mẹ cho chúng ta thân thể và sanh mạng, còn thiện tri thức cho chúng ta huệ mạng. Bởi vì tâm Bồ Đề là nguồn gốc của Phật và huệ mạng của chúng sanh, cho nên vừa mới phát tâm này thì đã thành Phật đạo. Phát tâm là nhân, thành Phật là quả, diệu pháp của Viên Giáo thì nhân quả đồng thời. Vì vậy lúc vừa mới phát tâm liền thành Chánh Giác, công đức của tâm Bồ Đề không thể nghĩ bàn. Kinh này nói ba bậc vãng sanh đều là phát tâm Bồ Đề, nhất hướng chuyên niệm. Có thể thấy phát tâm Bồ Đề là việc rất quan trọng.