Con đường vô ngã - H.T. Thích Thông Phương

Qua đó, chúng ta thấy rõ học Phật hay đi vào con đường đạo Phật, là phải đi qua cửa vô ngã, ban đầu từ cạn rồi tiến đến sâu. Nếu không đi qua cửa đó là đi sai đường.

Tuy quý vị ngộ sâu cách mấy đi nữa mà không đi qua con đường này, thì ngộ càng cao mà cái ngã cũng thêm cao, đó là nguy hiểm!

Cũng vậy tu càng lâu mà cái ngã càng cao thì phải kiểm điểm lại.

Thí dụ Phật dạy tu lục độ: Tu hạnh từ bi là để cái ngã của mình càng mở rộng, càng đến với mọi người. Nhờ mở rộng lòng thương mọi người nên bớt nghĩ đến mình, đó là đi vào cửa vô ngã. Nhẫn nhục để hạ bớt bản ngã; giữ giới là ngăn bớt buông lung…, cũng là đi vào con đường vô ngã.

Nếu xét kỹ, do vọng chấp huân tập lâu đời nên thành thói quen. Giờ đây có khi chúng ta cũng biết rõ đó là mê lầm nhưng vẫn cứ chấp. Mà đã là thói quen, là cái mới huân tập sau này, nếu quyết chí bỏ cũng có thể hết, đừng sợ nó không hết, bởi đó chỉ là lầm chấp thôi.

Chẳng hạn, quý vị thấy thân này là đất, nước, gió, lửa là những thứ vô tri hợp thành. Nói tế nhị hơn, những chất cứng trong thân như xương, lông, tóc là đất; máu là nước; lửa là hơi ấm, nhiệt độ trong người; còn gió là những chuyển động trong thân như là mạch nhảy, tim đập. Thì bốn thứ đó nó đâu có hiểu biết.

Quý vị kiểm lại thử mấy dòng máu, mấy sợi tóc, mấy đốt xương, mấy hơi ấm, nó có biết gì đâu, chẳng lẽ Ta là cái đó hay sao?

Còn tâm này khi có khi không, luôn thay đổi sanh diệt nên vô thường. Vừa mới nghĩ điều này liền nghĩ qua việc khác, luôn luôn như vậy. Một ngày có thể nghĩ và thay đổi hàng ngàn hàng vạn điều nghĩ. Như vậy niệm nào là ta? Xét kỹ nó là những bóng chập chờn vậy thôi! Ngay thân của chúng ta, một ngày nó cũng thay đổi không biết bao nhiêu là cái ta trong đó, vậy cái nào là cái ta thiệt của mình?

Thí dụ quý vị đi làm về vợ ra chào, lúc đó ta là chồng. Khi đi vào trong nhà, đứa con đến thưa ba, lúc đó ta là cha. Gặp đứa cháu nội ra thưa ông, thì ta là ông nội. Vào bên trong gặp con chó nó mừng, lúc đó ta là chủ. Vào phòng trong gặp bà mẹ thưa mẹ, lúc đó ta là con. Nghe báo cáo bên phòng khách có người bạn đang chờ, bước qua phòng khách chào, lúc đó ta là bạn. Chỉ mới thời gian ngắn ngủi đó đã có bao nhiêu cái ta rồi? Nếu kiểm lại thì suốt cuộc đời có bao nhiêu cái ta?

Để thấy rõ bao nhiêu cái ta đó, là những “nhãn hiệu” dán vào thôi. Nhưng hầu hết con người đều lầm chấp vào những cái không thực, những nhãn hiệu bên ngoài đó. Vậy cái ta nào là thực?

Trong kinh Kim Cang, Phật nói: “Nói phàm phu tức chẳng phải phàm phu, nói chúng sinh tức chẳng phải chúng sinh, cho đến nói ngã cũng tức chẳng phải là ngã”.

Nói phàm phu nhưng chẳng phải là phàm phu, vì nó không cố định là phàm phu, do mê gọi là phàm phu vậy thôi. Nếu chuyển hết mê thành Phật thì mất cái tên phàm, cho thấy Phàm, Thánh cũng là cái tên đặt ra thôi. Cho nên, nếu mỗi người đang ngồi đây, nhận rõ, hiểu được thấu chỗ này thì hay biết mấy! Tức mình là “phàm phu tức chẳng phải phàm phu”.

( Trích trong : CON ĐƯỜNG GIÁC NGỘ. – H.T Thích Thông Phương Giảng Giải )