Sám hối là gì? vì sao cần phải sám hối?

Đức Phật dạy: “Có hai hạng người mạnh nhất – Một là không tạo tội, hai là biết ăn năn” và “Nếu không có pháp sám hối thì tất cả đệ tử Phật không thể giải thoát”.

Nhờ sám hối nên vua A Xà Thế phạm tội ngũ nghịch (giết cha) được giải thoát.

Ông Trương Thiện Hòa sát sinh vô số cũng không đọa địa ngục, vì biết hối hận.

Có một điều đáng chú ý nhất là thân nghiệp và khẩu nghiệp thô tháo bên ngoài dễ trừ. Duy có ý nghiệp, vi tế bên trong, rất khó diệt. Đến quả vị Phật mới hết tham, sân, si. Do đó người phát đại tâm phải y cứ vào sám pháp đại thừa mới mong chóng trừ diệt được ba độc.

Ngài Phổ Hiển Bồ tát là Trưởng tử của Phật trên Hội Hoa Nghiêm còn phải phát đại nguyện. Ngài nguyện sám hối mãi cho đến cùng tận đời vị lai. Nếu phiền não và nghiệp chướng của chúng sinh không cùng tận thì sự sám hối của Ngài cũng không bao giờ cùng tận.

Trong kinh Viên Giác, Đức Phật dạy: “Các vị đại Bồ tát lúc lập đạo tràng an cư từ 7 ngày cho đến 21 ngày đầu, sám hối nghiệp chướng”.

Trong kinh Bảo Tích, Phật dạy: “Hàng ngày nên đỉnh lễ danh hiệu 35 vị Phật trong kinh ấy mà sám hối nghiệp chướng”.

Trong luật pháp mà nhà nước ban hành thì người phạm tội mà biết ăn năn, sám hối cũng có thể được giảm nhẹ hình phạt

Trong luận thì pháp sám hối được giải thích rõ ràng và quyết định sám hối là một việc cần phải có của người chân tu, không thể thiếu sót.

Trong Kinh dạy: “Sám” là sám kỳ tiền khiên; “Hối” là hối kỳ hậu quá. “Sám” là ăn năn các việc ác đã làm, thề xin chừa bỏ, không dám tái phạm. “Hối” là hối cải. Những điều ác chưa làm, sau này xin thề nguyện không bao giờ làm nữa. Bao nhiêu điều thiện xin làm hết. Như thế trong chữ “Sám hối” có hàm nghĩa ăn năn, hối hận vì những lỗi lầm trong quá khứ, bất luận là lâu mau và bây giờ cho đến về sau, mình nguyện là không tái phạm nữa. Nếu biết lỗi cũ là sai trái, bây giờ mình xin chuộc lỗi, mà sau này vẫn còn làm lại thì không phải là đúng nghĩa sám hối trong Đạo Phật.

Sám hối cũng có sự sám và lý sám:

– Sự sám: tức là thiết lập Đàn tràng, trang nghiêm Phật tượng, cúng dường hương hoa, ân cần đỉnh lễ, thành khẩn nguyện cầu tam nghiệp như nhất, tỏ bầy tội lỗi. Cầu xin chư Phật, chư đại Bồ tát phóng hào quang, dùng thần lực, gia hộ cho kẻ tu hành mau tiêu trừ nghiệp chướng, chóng thoát oan khiên, sạch hết tội lỗi.

– Lý sám: là sám hối tự tâm:

Tội không, tâm diệt thì không còn gì nữa mà sám hối. Như vậy mới là chân thật sám hối.

Sau khi lạy một lạy, tụng một câu niệm Phật, người tu hành nên xét lại tự tâm, diệt sạch vọng tưởng, quán lý vô sinh, phải biết tội do nhân duyên mà thành, thì tội cũng do nhân duyên mà diệt. Nhân duyên là những điều kiện tạo nên tội và phương pháp sám hối. Tội vốn không thật có. Vì không thật có, nên chúng ta có thể chuyển tội thành phúc, chuyển khổ thành vui, chuyển mê thành ngộ.

Tâm ta cũng có những khả năng giác ngộ, những đức tính như Phật. Vậy từ nay trở đi chúng ta phải noi gương Phật, sống cách sáng suốt, đầy đủ đức hạnh như Phật, không tạo tội nữa. Dần dần những khả năng tốt đẹp trong tâm chúng ta do sự sám hối sẽ lưu lộ ra; nào là từ bi hỷ xả, trí tuệ, phúc đức, hạnh phúc dồi dào tuôn ra như nước, mặc sức ta thọ dụng.

Người hiểu được và làm được như thế là người chính kiến, không còn bôn ba chạy theo ngoại cảnh, không tà kiến quy y theo quỉ mị tà thần.

Bởi nghiệp chướng không tiêu trừ; tội lỗi còn mãi, oan khiên nhiều kiếp theo hoài. Ngài Ngộ Đạt quốc sư mười đời làm cao tăng mà Triệu Thố vẫn còn theo báo mãi. Như thế dù cầu hạnh phúc thế gian hay xuất thế gian, việc đời và việc đạo, đều bị trở ngại, tu chứng bất thành.

Kinh sách dùng để sám hối có rất nhiều: Như bộ Vạn Phật, bộ Tam Thiên Phật, bộ Lương Hoàng Sám, Từ Bi Thủy Sám, Hồng Danh sám, Chuẩn Đề sám và Dược Sư sám v.v…

Bộ Lương Hoàng sám kể rõ tội nhân khổ quả, nghe đến ai cũng phải lạnh mình khiếp sợ mà phát tâm cải ác tùng thiện ngay. Bộ này lại có công năng diệt trừ tiền khiên, oan trái nhiều kiếp, nhiều đời, đọc đến phải cảm rơi nước mắt. Mỗi chữ, mỗi câu đều nhằm mục đích đền trả bốn ơn, cứu thoát ba cõi, thay thế lục đạo mà sám hối, cầu nguyện cho tam đồ thoát khỏi trầm luân. Cuối cùng lại vì tất cả chúng sinh mà phát nguyện, hồi hướng. Người tu hành đọc đến bộ Lương Hoàng sám, dù không muốn phát đại tâm cũng phải phát, dù không tin địa ngục cũng phải sợ Tam đồ.

Trong chính văn có bài kệ tán thán công đức sám hối, có đoạn như thế này:

Văn Thủy Sám cũng nói:

“Lúc nghiệp báo đến, tội nhân không thể rúc vào núi đá, lặn xuống đáy nước, bay lên không gian hay ẩn núp đâu được. Duy chỉ có nhờ phương pháp sám hối mà thoát được tai nạn mau chóng hơn hết, độc nhất vô nhị”.

Sám hối lợi cho mình, lợi cho người, cho tất cả tam đồ, lục đạo pháp giới chúng sinh. Công đức sám hối như vậy thật không thể nghĩ bàn.