Nhiên Đăng Cổ Phật - Vị Phật quá khứ

Trong danh sách 28 vị Phật toàn giác thì Nhiên Đăng Cổ Phật (tiếng Phạn là Dipankara hay Dipanikara) là vị Phật thứ tư.

Đăng: là cây đèn sáng (Hải đăng, Huệ đăng), Nhiên: là tự nhiên có, nghĩa đốt cháy. Nhiên Đăng là ngọn đèn sáng có sẵn tự nhiên. Cổ Phật: là thật xưa không biết tự lúc nào. Nhiên Đăng Cổ Phật cũng có khi được gọi Nhiên Đăng Phật (燃燈仏), Đính Quang Phật (錠光, “Đính” là cái chân đèn).

Nhiên Đăng Cổ Phật: Là ngọn đèn sáng có sẵn tự nhiên từ lúc xa xưa lắm rồi, không phải mới tạo ra!!! Nói rõ hơn, Nhiên Đăng Cổ Phật chính là cái Điểm Linh Quang, là Phật Tánh, là Bổn Lai Diện Mục đã có sẵn từ xưa của chính mình, không phải bây giờ mới có hoặc do tu tập mới có!!!

Như vậy, mỗi người chúng ta ai cũng có Nhiên Đăng Cổ Phật cả!!! Nhiên Đăng Cổ Phật (Phật Tánh, Chơn Linh…) thì bình đẳng nhau, của chúng ta cũng y như của Đức Thích Ca vậy!!! Như vậy thì có rất nhiều Nhiên Đăng Cổ Phật, không riêng gì Đức Thích Ca mới có!!!

Trong Đại trí độ luận, đức Nhiên Đăng Cổ Phật khi đản sinh, chung quanh thân sáng như đèn, cho nên gọi là Nhiên Đăng Thái tử. Khi thành Phật cũng gọi là Nhiên Đăng, xưa gọi tên là Đính Quang Phật.

Ở các chùa Việt Nam và Trung Quốc, Nhiên Đăng Cổ Phật thường được thờ chung với Phật Thích Ca Mâu Ni và Phật Di Lặc trong bộ tượng Tam thế Phật, nghĩa là các vị Phật thời quá khứ, hiện tại và vị lai (trong đó Phật Nhiên Đăng đại diện cho chư Phật trong quá khứ, Phật Thích Ca là vị Phật thời hiện tại và Phật Di Lặc tượng trưng cho chư Phật thời vị lai).

Nhiên Ðăng Phật chính là vị cổ Phật từng sống cách thời đại chúng ta vô lượng kiếp. Ðức Phật Nhiên Đăng là vị Phật đầu tiên của 24 vị Phật trước đức Phật lịch sử Thích Ca Mâu Ni. Tương truyền dưới thời Nhiên Ðăng Phật thì đức Thích Ca là một nhà sư khổ hạnh tên là Thiện Huệ (s: sumedha). Với thiên nhãn thông, Nhiên Ðăng Phật nhận ra Thiện Huệ sẽ thành Phật dưới tên Cồ-Đàm (gautama) và thụ kí cho Thiện Huệ. Phật Nhiên Ðăng được xem là vị Phật quan trọng trong các vị trước Thích Ca. Ngài là vị đại diện cho Phật quá khứ tương tự như trường hợp Di Lặc được xem là đại diện cho Phật vị lai.

Danh hiệu Phật theo Phạn văn là Dipamkara, dịch âm là “Đề hòa yết la”. Cũng còn dịch tên là Đính quang Phật. Tên Nhiên Đăng là dịch theo ý.

Trong Phật giáo đây là một trong những vị cổ Phật đời quá khứ. Tương truyền rằng: lúc sinh thời, thân thể ngài tỏa rực sáng như đèn nên mới gọi tên là Nhiên Đăng. Sau khi Ngài thành Phật cũng lấy tên gọi ấy làm hiệu.

Trong truyền thuyết Phật Giáo có kể rằng: Khi Phật Thích Ca còn sống trong đời quá khứ, tên tiền kiếp của ngài gọi là Nho Đồng. Khi ấy Phật Nhiên Đăng đang làm giáo chủ tại thế. Một hôm Nho Đồng gặp một người con gái tên gọi Cù Gi, trong tay nàng cầm bảy bông sen xanh. Nho Đồng thích lắm liền lấy 500 tiền vàng nài nỉ xin được mua lại năm bông. Cù gi thấy anh ta trả giá quá cao thì cho là kỳ quái bèn tò mò hỏi:

– Anh mua sen xanh làm gì thế?

Nho Đồng đáp:

– Để đi cúng Phật!

Nghe rồi Cù Gi cũng hoan hỷ lắm liền buộc riêng hai bông rồi nhờ Nho Đồng mang đi cúng Phật giúp mình. Nho Đồng đến nơi Phật Nhiên Đăng cúng dâng Phật hai bó sen xanh, lại thây đường đi lầy lội dễ làm vấy bẩn chân Phật mới vội vàng cởi áo trên mình trải lên vũng lội nhưng vẫn chưa đủ phủ kín, Nho Đồng bèn cắt tóc phủ hết chỗ lội để Phật bước đi khỏi lấm. Phật Nhiên Đăng thấy sự thành kính của Nho Đồng bèn bảo:

– Bởi ngươi đã có công đức kính Phật như vậy, nên sau này trải qua 91 kiếp tứ (hay còn gọi là Kiếp ba. Nghĩa thực là sự hiện diện của một con sóng nước. Nghĩa bóng để ví với một kiếp người – Nghĩa là đời người cũng chỉ như con sóng nước, còn lại tan biến trong khoảnh khắc để nhường chỗ cho đợt sóng sau. Phật giáo quan niệm kiếp gồm nhiều năm tháng, có phân ra đại kiếp, trung kiếp và tiểu kiếp) ngươi nhất định thành Phật tên hiệu là Thích Ca Văn Như Lai!

Khi Phật Thích Ca còn sống trong đời quá khứ, tên tiền kiếp của ngài gọi là Nho Đồng. Khi ấy Phật Nhiên Đăng đang làm giáo chủ tại thế.

Nhiên Ðăng Cổ Phật từng sống cách thời đại chúng ta vô lượng vô biên bất khả tư nghì a tăng kì kiếp. Ðức Phật này là vị đầu tiên trong số 24 vị Phật đã thọ ký cho các tiền thân của đức Phật Thích Ca Mâu Ni.

Để biểu thị cuộc đời bản sinh của Phật Đà, đã có rất nhiều tranh tượng lấy đề tài này để phản ánh hình tượng của Phật Nhiên Đăng. Theo truyền thuyết, thân Phật Nhiên Ðăng cao “80 trượng”, giáo hóa 84.000 vị A La Hán, Ngài sống 100.000 năm. Tháp đựng xá lị Phật Nhiên Ðăng cao 36 do-tuần (15 – 20 km).